Fransa ve İspanya’daki araştırmacılar, tüketilen bu tür yiyeceklerin miktarının arttığını söylüyor. Uzmanlar, konuya dikkat çektiklerini fakat daha fazla inceleme yapılması gerektiğini belirttiler.
Ultra işlenmiş yiyecekler nelerdir?
Bu terim, gıdanın ne kadar endüstriyel işlemden geçtiğini belirtmenin bir yoludur.
En düşük kategori olan “işlenmemiş veya asgari düzeyde işlenmiş gıdalardır” aşağıdakiler gibidir:
- Meyve
- Sebzeler
- Süt
- Et
- Mercimek gibi baklagiller
- Tohumlar, pirinç gibi tahıllar
- Yumurta.
“İşlenmiş gıdalar”, genellikle içerisine tuz, yağ, seker veya fermantasyon kullanarak, gıdanın daha uzun süre dayanmasını veya daha iyi tat vermesini sağlamak için değiştirildi. Bu kategori şunları içerir:
- Peynir
- Pastırma
- Ev yapımı ekmek
- Konserve meyve ve sebzeler
- Füme balık.
Sonra, daha büyük endüstriyel işlemlerden geçirilmiş ve ek koruyucular, tatlandırıcılar veya renk arttırıcılar dahil olmak üzere, paket üzerinde genellikle uzun bileşen listeleri olan “ultra işlenmiş gıdalar” geliyor.
Navarra Üniversitesi Profesörü Maira Bes – Rastrollo, bir ürünün içerik listesinde beşten fazla içerik varsa, o ürün muhtemelen ultra işlenmiş gıdadır, diyor.
Ultra işlenmiş gıdalara örnekler şunları içerir:
- Sosis ve hamburger gibi işlenmiş etler
- Kahvaltı gevrekleri veya tahıl barları
- Hazır çorbalar
- Şekerli gazlı içecekler
- Tavuk kanadı
- Kek
- Çikolata
- Dondurma
- Seri üretilen ekmek
- Turta gibi pek çok “ısınmaya hazır” yemekler
- Pizza
Bulgular ne kadar kötüydü?
İspanya’daki Navarra Üniversitesi tarafından yapılan ilk çalışma çerçevesinde on yıl boyunca 19.899 kişiyi takip edildi ve her yıl diyetler değerlendirildi. Çalışma sırasında 335 ölüm gerçekleşti.
Ancak en az ultra işlenmiş yemeği yiyenler arasında her 10 ölüm için, en fazla yiyenler arasında 16 ölüm oldu.
Paris Üniversitesi tarafından yapılan ikinci çalışma, beş yıl boyunca 105,159 kişiyi takip etti ve diyetlerini yılda iki kez değerlendirdi.
Daha ultra işlenmiş yiyecek yiyenlerin kalp sağlığının daha kötü olduğu ortaya çıktı. Kardiyovasküler hastalık oranları, en fazla işlenmiş yiyeceği yiyenler arasında yılda 100.000 kişi başına 277 iken; en az yiyenler arasında 100.000 kişi başına 242 kişidir.
Paris Üniversitesi’nden Dr Mathilde Touvier, ultra işlenmiş gıdaların daha az işlenmiş gıdalara göre hızla artması, “önümüzdeki on yıllarda önemli derecede kalp-damar hastalıkları artışına neden olabilir” dedi.
Peki bu yiyecekler sağlığa zarar veriyor mu?
Dr. Touvier, “artan sayısız bağımsız çalışma” olduğunu belirtirek günden güne kanıtın arttığını ekledi. Prof Bes-Rastrollo, çok kesin bir şekilde ultra işlenmiş gıdaların sağlık için kötü olduğunu söyledi.
Geçen yıl, bu yiyecek grubu ile ilgili kanser riski artışı ile arasında bir bağlantı kuruldu.
Çalışmalar, yüksek oranda işlenmiş gıda ve kötü sağlık arasında bir model tespit etti, ancak birinin diğerine neden olduğunu ispatlayamıyorlar.
En ultra işlenmiş yiyecekleri yiyenlerin, araştırmacıların açıklamaya çalıştıkları sigara gibi diğer sağlıksız davranışlarda bulunma olasılıkları daha yüksekti.
Kevin McConway ise; “Bu çalışmalar, bu deneklerin arasında gerçek bir şey olduğuna olan güvenimi artırıyor – ama hala emin değilim.” açıklamasını yapıyor.
Ultra işlenmiş yiyecekler neden kötü olabilir?
Yapılan çalışmada ultra işlenmiş gıdaların ilk denemesi, insanların daha fazla yemelerine ve kilo almaya yönlendirdiklerini gösterdi. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri’ndeki araştırmacılar, gönüllülerin bir ay boyunca yedikleri yiyeceklerin her türünü izledi.
Ve ultra işlenmiş yiyecek verildiğinde, işlenmemiş öğünlere göre günde 500 kalori daha fazla yediler.
Araştırma içerisindeki diğer öneri ve bulgular şu şekildedir:
- Ultra işlenmiş gıdalar, yoğun enerji içerirler ancak besinler ve liflerden yoksundurlar.
- Gıdalardaki katkı maddeleri güvenlik açısından test edilmiş olsa da, farklı gıdalardan birçok katkı maddesi tüketmek sağlıksız olabilir.
- Daha çok yenirler çünkü çok pratikler.
Yararlı Bir Tavsiye Var Mıdır?
Ultra işlenmiş yiyecekler terimi yeni olsa da, sağlık önerileri çok aşina olacaktır: Akdeniz tarzı bir diyet benimseyin.
Böyle bir diyet, İngiliz Kalp Vakfı kıdemli diyetisyeni Victoria Taylor tarafından önerilmiş olup; meyve, sebze, balık, fındık ve tohumlar, fasulye, mercimek ve kepekli tahıllar gibi minimal veya işlenmemiş yiyecekleri içerir.
“Bunun düzenli bir şekilde egzersiz yapmanın ve sigara içmeme ile birlikte kalp ve dolaşım hastalık riskini azaltmada faydalı olduğu gösterilmiştir.”